
فرآوری و بسته بندی آبزیان به مجموعه عملیاتی گفته میشود که پس از صید یا پرورش ماهی و سایر موجودات آبزی، برای آمادهسازی، افزایش ماندگاری و عرضه آن به بازار انجام میگیرد. این فرآیند شامل مراحل مختلفی مانند شستوشو، فیلهکردن، تخلیه شکمی، انجماد، بستهبندی و نگهداری در شرایط بهداشتی است.
مراحل فرآوری آبزیان
شستوشوی اولیه: پس از صید، ماهی و آبزیان با آب تمیز شستوشو داده میشوند تا خون، آلودگی و ذرات اضافی از سطح آنها پاک شود.
تفکیک و بازرسی: انواع آبزیان توسط افراد آموزشدیده تفکیک شده و از نظر ظاهری و بهداشتی مورد بازرسی قرار میگیرند و ماهیهای معیوب یا ناسالم جدا میشوند.
تخلیه شکمی و فیلهکردن: این مرحله شامل خارج کردن احشا و برش ماهی به قطعات یا فیله است.
انجماد و سرد کردن: برای جلوگیری از فساد، ماهی و آبزیان در دمای صفر تا منفی ۲۴ درجه سانتیگراد نگهداری میشوند.
بستهبندی: محصولات نهایی در بستهبندیهای مناسب مانند کیسه، کارتن یا سینی قرار میگیرند و برچسب اطلاعاتی روی آنها نصب میشود.
اهمیت فرآوری و بسته بندی آبزیان
افزایش ماندگاری: بستهبندی مناسب و فرآوری صحیح، مدت زمان قابل عرضه محصول را افزایش میدهد و از فساد آن جلوگیری میکند.
حفظ کیفیت و طعم: با کنترل دما و رعایت اصول بهداشتی، کیفیت گوشت و طعم آبزیان حفظ میشود.
امنیت غذایی: فرآوری و بستهبندی استاندارد، سلامت و ایمنی محصول را برای مصرفکننده تضمین میکند.
توسعه بازار: محصولات با بستهبندی مناسب، بازار فروش گستردهتری پیدا میکنند و قابلیت صادرات نیز دارند.
تجهیزات مورد نیاز در فرآوری و بسته بندی آبزیان
دستگاه شستوشو و پوستگیری
نوار نقاله و بالابر
دستگاه فیلهکن و استخوانگیر
تونل انجماد و سردخانه
دستگاه بستهبندی خودکار و نیمهخودکار
فرآوری و بسته بندی آبزیان در سالهای اخیر به عنوان یکی از ارکان اصلی صنعت غذا و شیلات مطرح شده است. با افزایش تقاضا برای مصرف ماهی و غذاهای دریایی، اهمیت این فرآیند بیش از پیش آشکار شده است. فرآوری و بسته بندی آبزیان نهتنها به حفظ کیفیت و سلامت محصول کمک میکند، بلکه امکان عرضه محصولات به بازارهای داخلی و خارجی را فراهم میسازد.
در فرآوری آبزیان، رعایت بهداشت و استانداردهای کیفیت از اهمیت ویژهای برخوردار است. تمامی مراحل، از صید تا عرضه به بازار، باید تحت نظارت دقیق و کنترلهای بهداشتی انجام شود تا محصول نهایی عاری از هرگونه آلودگی باشد. این موضوع به ویژه در کشورهایی که صنعت شیلات بخش مهمی از اقتصاد آنها را تشکیل میدهد، بسیار حائز اهمیت است.
یکی از مزایای فرآوری و بسته بندی آبزیان، امکان تولید محصولات متنوع است. امروزه علاوه بر ماهی فیله یا قطعهبندی شده، محصولاتی مانند فیش برگر، فرآوردههای آماده طبخ و کنسرو ماهی نیز در بازار عرضه میشوند. این تنوع، بازار فروش را گسترش داده و مصرفکنندگان بیشتری را جذب میکند.
فرآوری و بسته بندی آبزیان در ایران نیز با پیشرفتهای چشمگیری همراه بوده است. بسیاری از کارخانههای بزرگ و دانشبنیان در زمینه تولید، فرآوری و بسته بندی ماهی و میگو فعالیت دارند و محصولات خود را به بازارهای داخلی و خارجی عرضه میکنند. این صنعت با اشتغالزایی و ایجاد ارزش افزوده، نقش مهمی در اقتصاد کشور ایفا میکند.
در نهایت، فرآوری و بسته بندی آبزیان یک فرآیند ضروری و حیاتی در زنجیره تأمین مواد غذایی است. این فرآیند با حفظ کیفیت، افزایش ماندگاری و ایجاد تنوع در محصولات، به توسعه صنعت شیلات و تأمین سلامت جامعه کمک شایانی میکند.
نویسنده: کمال حسینی