اوزون برون به عنوان یکی از ارزشمندترین گونه‌های ماهیان خاویاری دریای خزر، از جایگاه ویژه ای در صنعت آبزی‌پروری برخوردار است. این گونه شاخص به دلیل ویژگی‌های زیستی خاص، کیفیت مطلوب خاویار و گوشت، و قابلیت پرورش در محیط‌های مختلف آبزی‌پروری، محور توجه بسیاری از مراکز پژوهشی و فعالان صنعت شیلات قرار گرفته است. امروزه توسعه پرورش اوزون بُرون نه تنها نقشی مهم در ارتقای سطح اقتصادی جوامع محلی ایفا می‌کند، بلکه عاملی اثرگذار بر پایداری و تنوع زیستی ذخایر ارزشمند دریایی محسوب می‌شود.
جایگاه اوزون برون در آبزی‌پروری ایران
اوزون برون با پیشینه‌ای دیرینه در زیست‌بوم دریای خزر، به سبب باروری بالا، رشد مناسب و سازگاری با شرایط مختلف اقلیمی، مناسب‌ترین انتخاب برای توسعه آبزی‌پروری در بسیاری از استان‌های شمالی و حتی فراتر از حاشیه خزر به شمار می‌آید. فرایند پرورش این گونه نسبت به انواع دیگر ماهیان خاویاری، فرصت مناسبی جهت تولید محصولاتی چون خاویار و گوشت ممتاز فراهم می‌آورد و از این‌رو مورد توجه سرمایه‌گذاران و فعالان شیلاتی قرار گرفته است.
شرایط و الزام‌های پرورش اوزون برون
محیط پرورش اوزون برون باید از نظر ویژگی‌های فیزیکی، شیمیایی و زیستی آب و بستر از استانداردهای ویژه ای برخوردار باشد. استفاده از استخرهای خاکی یا مدرن و رعایت ضوابط بهداشت محیط زیست، رشد مطلوب این گونه را تضمین می‌نماید. توجه به اکسیژن محلول، دمای مناسب، تعویض و گردش آب و تأمین تغذیه اصولی در این فرایند نقش تعیین کننده دارد. حفظ سلامت ماهی در طول دوره پرورش و مدیریت بهداشتی مجموعه، تأثیر مستقیم بر کیفیت نهایی محصول برجای می‌گذارد.
انتخاب بچه‌ماهی و تغذیه اصولی
انتخاب بچه‌ماهی سالم و مقاوم پایه موفقیت هر پروژه پرورش اوزون‌بُرون محسوب می شود. بچه‌ماهی‌ها باید از مراکز معتبر با مجوزهای لازم تأمین شوند تا ریسک بیماری و کاهش بازده به حداقل برسد. پس از رهاسازی در استخر مناسب، توجه به تغذیه علمی و کارآمد اهمیت بسزایی دارد. استفاده از جیره‌های غذایی تخصصی، غنی از پروتئین و عناصر معدنی، موجب شتاب بخشیدن به رشد و تقویت سیستم ایمنی ماهیان می‌شود و مسیر توسعه مزرعه را هموار می‌سازد.
مدیریت بهداشتی و کنترل کیفیت آب
پایش مستمر کیفیت آب از لحاظ شاخص‌هایی مانند pH، اکسیژن محلول، شفافیت و سطح آمونیاک، شرط لازم تحقق پرورش موفق اوزون برون است. بهره گیری از سیستم‌های فیلتراسیون پیشرفته، به‌علاوه کنترل ورود و خروج آب و مدیریت پسماند، ضامن سلامت ماهی‌ها و پیشگیری از بروز بیماری‌های شایع است. مراقبت از سلامت گله، انجام معاینات دورهای و جلوگیری از استرس‌های محیطی، عوامل مهمی در افزایش بازده تولید هستند.
نگهداری، رشد و بلوغ اوزون برون
دوره پرورش اوزون برون از مرحله بچه‌ماهی تا بلوغ، فرایندی چندساله است که نیازمند برنامه‌ریزی و نظارت دقیق می‌باشد. شرایط بهینه زیست محیطی سبب بلوغ کاملتر ماهی‌ها و افزایش بهره‌وری در تولید خاویار خواهد شد. با فراهم آوردن امکان حرکت آزادانه، تأمین فضای کافی و رعایت چگالی مناسب جمعیت، می‌توان رشد طبیعی و سالم گله را تضمین کرد. نگهداری طولانی‌مدت و اصولی زمینه تولید خاویار باکیفیت و گوشت ممتاز را فراهم می‌آورد.
راهبردهای موفقیت در پرورش اوزون‌بُرون
سرمایه‌گذاری هدفمند در زیرساخت‌های پرورشی، استفاده از تجهیزات روزآمد و به‌کارگیری نیروهای متخصص، سه عامل اساسی در افزایش راندمان و توسعه پرورش اوزون‌بُرون محسوب می‌شوند. بهره‌گیری از خدمات مشاوره فنی، شرکت در برنامه‌های آموزشی و تبادل تجربه با سایر بهره‌برداران، به ارتقای دانش فنی و مدیریت مؤثر واحدهای پرورشی کمک شایانی خواهد کرد. رعایت اصول زیست‌محیطی و بهداشتی، نه‌تنها از منظر پایداری تولید اهمیت دارد، بلکه بر کیفیت و بازارپذیری محصول نهایی نیز مؤثر است.
فرآوری و بسته بندی محصولات اوزون‌بُرون
نویسنده: کمال حسینی
